Στυλιανός Φαρσαλιώτης
Ιούνιος 2019
«Το ρίζωμα είναι ίσως η σημαντικότερη αλλά και η πλέον παραγνωρισμένη ανάγκη της ανθρώπινης ψυχής».
Simone Weil, Το ρίζωμα.
Το 1930, στο έργο του «Η δυσφορία μέσα στον πολιτισμό», ο Freud (1930, σ. 19) σημείωνε περιεκτικά: «Η οδύνη μας απειλεί από τρεις πλευρές, από το ίδιο το σώμα, που καταδικασμένο να μαραθεί και να διαλυθεί δεν μπορεί καν να αντεπεξέλθει χωρίς τον πόνο και το άγχος ως σήματα κινδύνου, από τον εξωτερικό κόσμο που μπορεί να μαίνεται εναντίον μας με πανίσχυρες, αμείλικτες και καταστροφικές δυνάμεις, και τέλος από τις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους. Την οδύνη που προέρχεται από αυτήν την πηγή, την αισθανόμαστε ίσως πιο επίπονα από οποιαδήποτε άλλη». Αυτή η τρίτη -σχεσιακή- πηγή της οδύνης, η «κοινωνική πηγή της οδύνης», εντοπίζεται πιο συγκεκριμένα, στη συνέχεια του κειμένου, στην «[…] ανεπάρκεια των κανονισμών που ρυθμίζουν τις σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους στην οικογένεια, στο κράτος και στην κοινωνία» (ό.π., σ. 29).
Το πρόβλημα της φτώχειας, της ανασφάλειας των συνθηκών ζωής ή της κοινωνικής οδύνης, προερχόμενης από τις άνισες σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, την εξορία και τον αποκλεισμό από την κοινότητα των ομοίων, δεν συνιστούν κάποιο πρωτόγνωρο φαινόμενο της εποχής μας. Όχι μόνο δεν περίμεναν την νεωτερικότητα για να εκδηλωθούν αλλά, αντίθετα, πρόκειται για ζητήματα που με την ποικιλότητα των ιστορικών τους μορφών αντανακλούν μια διαχρονική πραγματικότητα των ανθρωπίνων κοινωνιών. Τα διάφορα πρόσωπα της φιγούρας του παρία, από το παρελθόν έως τις μέρες μας, όπως και τα βάσανα όλων των «απόβλητων του κόσμου» (Βαρίκα, 2013) φαντάζουν, θα έλεγε κανείς, ανεξάντλητα.
Συνέχεια →