---

---

---

Από το τραύμα της ζωής στον δρόμο στην ανέρευση-δημιουργία μιας εστίας

Στυλιανός Φαρσαλιώτης

Παρέμβαση στο πλαίσιο της Επιστημονικής Ημερίδας για την Υποστήριξη του Άστεγου Πληθυσμού: Ανταλλαγή Πρακτικών Προσέγγισης από Αθήνα, Μάντσεστερ (Ηνωμένο Βασίλειο) και Σαντιάγο (Χιλή), που διοργανώθηκε από τον Δήμο Αθηναίων (Κέντρο Υποδοχής & Αλληλεγγύης) και το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ στις 26 Σεπτεμβρίου 2025. Η ομιλία αντλεί στοιχεία από προηγούμενες εργασίες και δημοσιεύσεις του συγγραφέα πάνω στην συγκεκριμένη θεματική, οι βιβλιογραφικές αναφορές των οποίων παρατίθενται στο τέλος του κειμένου.

Η ψυχοκοινωνική υποστήριξη, και η έρευνα που την συνοδεύει, υπέρ των ατόμων που ζουν σε εξαιρετικά εύθραυστες κοινωνικές συνθήκες και ιδιαίτερα των αστέγων, την πιο ορατή και αποκλεισμένη ομάδα ανάμεσά τους, αποτελεί ένα αναπτυσσόμενο πεδίο όπου εργάζονται αρκετές διαφορετικές επιστημονικές προσεγγίσεις. Μια κεντρική προβληματική που με έχει απασχολήσει στην κλινική και ερευνητική εργασία μου με άτομα σε συνθήκες ακραίας επισφάλειας και αποκλεισμού, και πάνω απ’ όλα με αστέγους, είναι οι σύνθετες σχέσεις μεταξύ ανεστιότητας και ψυχικού τραύματος, ιδωμένες μέσα από μια ψυχαναλυτική οπτική. Δίχως αμφιβολία, οι άστεγοι βιώνουν μια από τις πιο τραυματικές μορφές επισφάλειας και αποκλεισμού. Όλοι όσοι έχουμε προσεγγίσει τα προβλήματα αυτών των προσώπων γνωρίζουμε πόσο δύσκολη και απαιτητική ψυχικά μπορεί να είναι η εργασία αυτή. Έτσι, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας μερικές σκέψεις σχετικά με την ιδιαιτερότητα του τομέα της ψυχοκοινωνικής κλινικής, το ζήτημα του ψυχικού τραύματος και την σημασία αυτών των τελευταίων όσον αφορά την εργασία με τον πληθυσμό των αστέγων.

Συνέχεια →

---

---

---

Στυλιανός Φαρσαλιώτης
Απρίλιος 2024

Εισαγωγικά στοιχεία

Το αγόρι ηλικίας πέντε ετών, το οποίο έγινε διάσημο με το όνομα «Μικρός Hans» μέσα από την ομώνυμη κλινική μελέτη του S. Freud (1909), ονομαζόταν στην πραγματικότητα Herbert Graf, όπως αποκάλυψε ο ίδιος σε μια συνέντευξη που έδωσε πολλές δεκαετίες αργότερα, το 1972. Πατέρας του Herbert ήταν ο Max Graf, επιφανής μουσικός κριτικός, μεταφραστής και αρθρογράφος. Έπειτα από την θεραπεία της συζύγου του με τον Freud, ο Max Graf έγινε ένα από τα μέλη της Ψυχολογικής Εταιρείας της Τετάρτης, η οποία στην συνέχεια εξελίχθηκε στην Ψυχαναλυτική Εταιρεία της Βιέννης. Η «ανάλυση» του μικρού αγοριού από τον πατέρα του, υπό την καθοδήγηση του Freud, εκτυλίχθηκε από τον Ιανουάριο ως τον Μάιο του 1908¹. Ο Freud συνέταξε την κλινική ιστορία του Μικρού Hans τον Ιούλιο του ίδιου έτους, ταυτόχρονα με ένα σημαντικό συμπληρωματικό άρθρο πάνω στις Παιδικές σεξουαλικές θεωρίες (Freud, 1908).

Όταν τον Μάιο της επόμενης χρονιάς ο Freud πραγματοποίησε εκ νέου αναφορά στην περίπτωση του Μικρού Hans στο πλαίσιο μιας συνάντησης στην Ψυχαναλυτική Εταιρεία της Βιέννης, ο Max Graf συμμετείχε στην συζήτηση, χωρίς ωστόσο να γνωστοποιήσει ότι επρόκειτο για τον γιο του. Λίγο αργότερα, οι γονείς του Herbert πήραν διαζύγιο και ξαναπαντρεύτηκαν ο καθένας από την πλευρά του. Νέος άνδρας πλέον, ο Herbert Graf επισκέφτηκε τον Freud το 1922, στον οποίο και παρουσιάστηκε ως ο «Μικρός Hans». Ακολούθησε μια λαμπρή καλλιτεχνική πορεία σκηνοθέτη όπερας, συνεργαζόμενος με σπουδαίους μουσικούς και αποκτώντας σημαντικούς τίτλους και διακρίσεις· όπως, μεταξύ άλλων, η θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή της Μητροπολιτικής Όπερας της Νέας Υόρκης ή ακόμα του διευθυντή του Μεγάλου Θεάτρου της Γενεύης. Σύμφωνα με τον Jean Bergeret (1987), κατά την διάρκεια ενός ψυχαναλυτικού συνεδρίου στην Γενεύη το 1970, ο Herbert Graf συνάντησε την Anna Freud και της εκμυστηρεύτηκε την ταυτότητά του ως παλιού ασθενούς. Απεβίωσε μερικά χρόνια αργότερα, τον Απρίλιο του 1973.

Συνέχεια →

---

Εισήγηση στο πλαίσιο του σεμιναρίου Οι προβολικές δοκιμασίες και η διάγνωση στην ψυχαναλυτική ψυχοπαθολογία, ΙΨΥΠΕ «Π. Σακελλαρόπουλος», 2023-2024

Σχεδιάγραμμα εισήγησης:
1. Συνολική άποψη της ψυχαναλυτικής ψυχοπαθολογίας και της εξέλιξής της από τον S. Freud μέχρι σήμερα
2. Εισαγωγή στην ψυχοπαθολογία: γενικά στοιχεία
3. Ψυχιατρική και ψυχανάλυση
4. Γενικές αρχές της ψυχαναλυτικής ψυχοπαθολογίας
5. Το ζήτημα της διάγνωσης στην ψυχαναλυτική ψυχοπαθολογία
6. Η δόμηση του ψυχισμού
7. Το ψυχικό όργανο και η λειτουργία του
8. Η έννοια του ψυχικού τραύματος
9. Οι μεγάλες εξελίξεις της ψυχαναλυτικής ψυχοπαθολογίας και η τρέχουσα κατάστασή της
10. Τα βασικά χαρακτηριστικά των κύριων ψυχικών οργανώσεων
11. Δύο γενικά μοντέλα της αμυντικής λειτουργίας: απώθηση εναντίον σχάσης

---

---